Arantzazuko kanta berriak[Ama maite]
(Eresitxoa)
Testua: Manuel Lekuona
Lekuona'tar Manuel, Idaz-lan danak. 10. t.: Gabon eta eliz-kantak [Kardaberaz bild., 31], Tolosa: Libr. Téc. de Difusión, 1985, 143. or.
Musika: Jose Antonio Erauzkin
J. A. de Erauzquin, Dos Canciones a la Virgen, Madrid: Sacro Tesoro Musical, 2-8 or., 9-12 or. // – AAB: 095 –
Ama maite, Ama garbi,
zeru-goiko izar argi
Aloñan ezarria!
Euskal Herria pozez jauzia,
zure oinetan daukazu;
gipuzkoarrak bihotz-sukarra
oihuz erakus nahi dizu.
Aloña mendian agertu zinan,
eskerra darion iturri;
hor izan zaitugu, elorri gainean,
nahigabe artean pozkarri.
Erregin-aulki ermoa!
Erregin-aulki ermoa!
Itxasoraino emazu
zure itzal gozoa!
Arantzazu!
zure itzal gozoa
itxasoraino emazu,
Arantzazu!
Aurrenik Euskal-Erria aldizkarian (1918, 79. zenb., 203. or.) argitaratu zuen M. Lekuonak olerki hau; Arantzazu aldizkarian gero (III, 1923, 30. zenb., 336. or.). I. Omaetxebarriak 1936an argitaratu zuen Andre Mariarekin Eleizegutegia argitalpenean horko bigarren ahapaldia (Lotazilaren 18koan).
Euskal Herriko hainbat izeneko Andre Mariei eskaini zien M. Lekuonak olerki bana, aipaturiko iturrian, “Euskalerriko-ta Andramariaren goralpena” izeneko atalean (137-146 or.): Itziarkoari, Arratekoari, Korukoari, Estibalizkoari, Larraizkoari; Arantzazukoari bi eskaini zizkion: hemengo hau, eta “Agur, Zeruen edertasuna” hasten dena (ik. ondorengo orrialdean).
J. A. Erauzkinek musika jarria zion Lekuonaren olerkiari. “Mirame, Madre / Ama Maite, Ama garbi” titulukoa (AranMusArtx, D 35)... Euskarazko testuaz gain, gaztelaniazkoa ere gaineratu zion: “Letra de M. Lekuona – Traducción del P. Galdos S. J.”, dio. Ez dut uste Lekuonarenaren itzulpentzat hartzerik dagoenik erdarazko testua; bestelako testua da, Andre Mariari zuzendua, baina ez zuzenean Arantzazukoari.
Dena dela, Erauzkinen kantak alde batera utzi zuen Lekuonaren testuaren azken ahapaldia, hizki etzanez dagoena, eta horren ordez euskarazko bigarren estrofa gaineratu zuen, bere sarrerako ahapaldi eta guzti. Partituraren azpian dator hori, honetara:
Solo
Errukizko ama,
Ama eder laztana,
begi eder errukitsuok
itzuli zuk nigana. (bis, koruak)
Estrofa
Gure herriak zure begiak
bereganatzea nahirik,
otoi dagizu eleiz honetan
zure oinetan auspezturik...
Errukizko begi errukitsuak
itzuli zazuz bai guganuntz...
Zure begiratzez zuzendu deitezen
gizonen bihotzak zuganuntz... (bis)
Erauzkinen partituran, Lekuonaren testuko sarrerako ahapaldia, lehenbizi bakarlariak abestua, errepikatu egiten du koruak. Dena dela, bateko eta besteko sarrerako ahapaldien neurriak ez dira berdinak, Lekuonarenean eta gaineratuan. Bestalde, Lekuonaren lehen edizioan, batetik, eta Arantzazu aldizkarikoan eta Erauzkinen partituran, bestetik, hitz-aldaera bat bada bigarren lerroan (1/2): “zeru-goiko” / “ortze goiko”.
AAB: 095
