Arantzazuko kanta berriakTestua: Autore ezezaguna
REA/JK, 77. or.
Doinua: “Gipuzkoako Zaindariari”
Aurrera! kristau fedez betiak
Aurrera! Mariarengana,
Aurrera! bai, gaur eskeintzera
danok bihotz eder bana. (Birritan)
Begira han gure Ama,
begira zein ederra:
ez da jetxi Ama hoberik
zeru goitik lurrera.
Gure ama bihotzekua
munduaren erdian
Erregin koroiatua
ikusi artian.
Gerra beti, gerra bizia
bere etsai gogorrakin,
su ta gar badatoz ere
inpernu baltzakin.
Zu izango zera, zu izango zera,
Ama, bai!
euskaldunen Erregina,
gure herrien atsegina,
beste Amarik ez degu nahi. (Birritan)
Entzun beza, entzun beza deabruak
zure oin azpian zapalduak:
Gogor beti,
gogor etsaiari!
Gora Maria!
Bai! (Birritan)
Aurrera! bai, eta aurrera!
kristau euskaldun fedez sutua.
Aurrera! bai, gurekin dator
Ama Birjina garbi sortua. (Birritan)
Kanta testu hau Zarautz herriaren erromesaldirako (1918?) ateratako triptikoan aurki dezakegu, “Arantzazura” eta “Arantzazuko Ama Birjina” abesti klasikoekin eta “Goazen Arantzazura / Mariarengana” abesti-testu laburrarekin batera. Horregatik, eta nahiz eta testuari begiratuta, ez duen zuzenean Arantzazuri buruzko erreferentziarik, horietakoen artean sartzekoa dela uste dut. Garai hartan ugaritu ziren martxa handirosoen airea du. Idazlearen berririk ez du ematen, eta beste inon ez dut aurkitu.
Doinuari buruz, berriz, zera dio tituluaren azpian: “Gipuzkoa′ko Zaindariari kantaren doinuarekin abestekoa”. Zein da doinu hori? Bada literatura arantzuarrean olerkirik eta bertso sortarik Gipuzkoako zaindariari eskainitakorik. Olerki musikatuak ere badira hiru behintzat, Gipuzkoako zaindariari edo “a la patrona de Guipúzcoa”-ri eskainiak: 1) Anonimoa, “Etsaion atzapar bildurrik ez degu” hasten dena eta “Gipuzkoako Zaindariari” titulua duena (AAB: 187), 2) Anjel Urzelai: “Himno a la Virgen de Arantzazu, patrona de Guipúzcoa”, “Arantzazuko Ama maitea / Gipuzkoako zaindari” hasten dena (AAB: 132), 3) “Gozos de la Santísima Virgen nuestra Señora de Aránzazu, patrona de Guipúzcoa”, “Pues tomó de vuestro pecho” hasten dena: XVIII. mendeko gaztelaniazko olerkia, hainbat autorek eta hainbat eratara musikatua.
Ez dirudi horiez guztiez ari denik gure kantaren esku-papera: a) Anonimoaren olerki-testuaren neurria eta hemengoaren sarrera eta azken bi ahapaldiena behintzat oso ezberdinak dira; b) Urzelairen pieza askoz geroagokoa da, 1931koa; c) “Pues tomó de vuestro pecho” gaztelaniazko testuaren gain konposaturiko doinuak, berriz, ez dira hemengo abesti-testu honetarako baliozkoak.