Arantzazuko balada eta kopla zaharrak. (Osagarria)
1 Hamabost pausuz konponitzen da
Galbarioko bidea,
haren neurriak hartu dituena69
da Jesus gure maitea.2 Pausu sainduak ongi kontatzen
mundu honetan70 lehenena,
Ama Birjina hasi izan zen,
hilez geroztik Seme ona.3 Dudarik gabe, egia dela,
nahi duzu klaridadea?
Ama Birjina Agredakoak71
emanen dizu fedea.4 Alabatue izan dadiela
Kristoren heriotzea,
bedeinkatua izan dadiela
Haren Amaren sortzea.
Lekukoa: Justa Goldazarena (Oskotz–Imotz)
Biltzailea: Resurrección M. Azkue
Iturria: CPV, IX, 14-729, 848-849 or. (OEA, 12. dok.)
AKDB, 162. erg.
AAB: 327
OEA-ko eskuzko kopia CPV-koa bera da, hemendik jasoa, aldaketa txikiren batekin, eta doinurik gabe. Kanta honen bigarren eta hirugarren bertsoak Azkuek beste nonbait bildutako kanta baten –“Gure Ama Birjina” bertso sortaren aldaera labur baten– eranskin moduan daude, eta biak batean aparte ere ageri dira Arantzazuko Balada eta Kanta Zaharren Bilduman (ik. ondorengo orrialdean, “Pausu santuak ongi kontatzen” kanta-aldaera).
Antonio Zabalak ez dakar kanta hau “Arantzazuko erromantze zaarrak” sailean, “Jesukristoren Pasioa” sailean baizik (EERV, 577. or.). Izatez, Arantzazuko Andre Maria ez dago aipaturik testuan, baina testuingurua Arantzazuko erromesen gaubeiletakoa da. Hala uste du I. Omaetxebarriak (“San Pedro Regalado en Aránzazu. El ejercicio de la cruz y otras devociones en el Santuario”, in: AIZ, 181-199 or.; “Vía Crucis en Aránzazu”, ibid., 191-199 or.).
XVII. mendearen azken aldekoa edo XVIII.ekoa da segurenik kanta hau, Arantzazuko gaubeiletan irakurtzen bide zuten Maria Agredakoaren La Mística Ciudad de Dios liburua 1670ean argitaratua baita.
Oharrak
69 OEA-k “aren (haren) neurriak” ordez “ango (hango) neurriak” idatzi zuen.
70 Jatorrizkoan (OEA-n ere bai) ‘gonetan’ dago idatzita.
71 “Ama Maria Agredakoak” behar duela dirudi; horrela zuzendu zuen Azkuek berak beste aldaeran (CPV, X, 38-843, 983. or.). Eta horrela idatzi zuen I. Omaetxebarriak ere bere kopia eta argitalpenetan; baita S. Mitxelenak ere. “Madre Agreda” delakoak María de Jesús zuen bere izena.