Arantzazuko balada eta kopla zaharrak. (Osagarria)
1 Eguna zala, eguna zala
bart irargia zanean,
egunerako joan nintzan ni
zazpi legua bidean.
Zazpi legua bidean eta
neure maitean [sic] kalean.2 Neure maiteak jaurtigi eustan
lantzea bentanerean.32
Orain hil bere banozu eta
beatu bere naikezu,
Maria Madalenean aurrean eta33
Jesu Kristoren oinean.3 Hiru letratxu beharko ditu
nire hobiak ganean,
neure maiteak irakurteko
Madrildik datorrenean.
Lekukoa: Joana Altzibar (Ajangiz)
Iturria: CPV, V, 30-398, 498-499 or.
(OEA, 31. dok.; O4S, 34. or.; G2T. 23. or.)
AKDB, 163. erg.
Omaetxebarriak zuzenean CPV-tik jaso zuen aldaera hau, eta eskuz kopiatu bere OSJ sortan (ik. O4S, 34; G2T, 23); “CPV, 5, 38, 39” iturria aipatzen du berak –lehen edizioko faszikulua (38) eta horko orrialdea (39), alegia–.Lekukoaren hiru hitz –erdarakada!– zuzendu egin zituen Azkuek, oharrean haien berri emanez: bota egin > yaurtigi, enterrau > beatu, sepultureak > nire obiak. Omaetxebarriak bere eskuzko kopian parentesi artean eman zituen jatorrizko hitzak, aldatutakoen gainean. Eskuzko beste kopia bat ere egin zuen Omaetxebarriak CPV-tik (OEA, 31. dok.), baina oraingoan lekukoaren jatorrizko hitzak jasoz.
Hainbat argitalpen izan du balada-aldaera honek. A. Zabalak dioenez, Euskalerriaren Yakintza aldizkarian ere argitaratu zuten, IV. tomoan; doinurik gabe, ordea (ik. EERV, 394). Liburu horretan bi lekutan dakar Zabalak kanta hau: “Amodioa” sailean (393-394 or.) eta “Arantzazuko erromantze zaarrak” sailean (685-686. or.), doinu eta guzti, zuzenean Azkuerenetik hartuta, baina hark oharretara botatako hitzak berriro testurako berreskuratuz. J. Lakarra, J. Biguri eta B. Urgel-en Euskal Baladak liburuan ere ikus daiteke (Donostia: Hordago, 1983. II. t., 122 or.).
ABK liburuak ez zuen argitaratu; izatez, aldaerak ez du Arantzazu izena aipatzen; baina lehenengo ahapaldian Arantzazuko baladaren gai ezaguna kantatzen du; beste bietan bere bidetik doa. Omaetxebarriak ez zuen zalantzarik izan Arantzazuko baladatzat hartzeko: “Melodía Aranzazutarra” dio OEA-ko eskuizkribuaren ertzean; areago, azken bertsoko ‘hiru letratxu’ hitzetan Arantzazuko balada ezaguneko ‘hiru latatxu’-ren oihartzuna sumatu zuen.
Oharrak
32 CPV-n eta G2T-n ‘bentanerean’ dago idatzita; EERV-k ‘bentanarean’ idatzi zuen.
33 Omaetxebarriak ‘Maria’ izena kentzea iradokitzen du OEA-n, bertsoa bere neurrira ekartzeko edo. Bestalde, gorago ‘maitean’ (=maitearen) dagoen bezala, hemen ‘Madalenean’, ‘Madalenearen’ formaren ordez.