Arantzazuko balada eta kopla zaharrak. (Osagarria)
1 Abuztuaren hamabosgarren
Andra Maria goizean
Birjina Amaren debotatxo bat
Arantzazura zijoan.562 Oin ortozean zapata gabe
abitu beltza soinean,
San Frantziskoren kordoetxo bat
gerrian hiru doblean.3 San Frantziskoren liburutxo bat
eskutxo bien erdian,
pausua baratz botatzen zeban
Urteagako gainean.4 Urteagako gainean eta
San Eliasen parean,57
Salbetarako helduko ete zan
Kurtzepizio gainean.
Lekukoa: Gabriela Agirrebengoa (Uribarri-Oñati)
Biltzailea: Resurrección M. Azkue
Iturria: CPV, X, 2-807, 925-926 or.
AKDB, 219. erg.
REA/JK koadernoa Azkueren CPV-ko “Abuztuaren hamabosgarren” kantaren bi aldaerekin hasten da (20. or.); baina lehen ahapaldiak bakarrik jaso zituen, bakoitzaren doinuarekin. I. Etxebarriaren ABK liburuak bi horietako testuak, CPV-ren arabera osatuta, jaso zituen (88-89 or.), doinu eta guzti. CPV-n bada, ordea, gai bereko hirugarren aldaera bat (CPV, X, 2-807, 925-926 or.), bestelako doinuarekin. Doinu hau jasota dago REA/JK-ko 23. orrialdean, baina orrialde bereko “Agostuaren amabostgarren” balada-aldaeraren testua ez da Azkuerena, bestelakoa baino. Horregatik S. Mitxelenak bere kopia daktilografiatuan (M3S, 2. or.) bi aldaerak jaso zituen, bata bestearen ondoren. ABK-k, berriz, (84. or.) bakartzat-edo hartu zituen, azpiko testuari gaineko doinua erantsiz; EERV-k ere berdin jokatu zuela dirudi (705-707 or.), baina partiturari azpiko testuko lehen ahapaldia egokitu zion; hemengo aldaera hau, berriz, Azkueren hirugarrena, CPV-tik zuzenean hartuta argitaratu zuen (707-708 or.),
Hirugarren horixe jaso dugu, beraz, hemen ere –Azkueren jatorrizkoan “Agustuaren amaboskarren” hasten da–; eta beraren doinua hemen azpian ikus daiteke, REA/JK-n (23. or.) kopiatuta dagoen bezala.
Oharrak
56 Beste aldaera batzuetan “erromerian zijoan” dio bigarren puntuak. Lehen ahapaldi hau I. Omaetxebarriak goraxeago aipaturiko bere Aránzazu, santuario mariano del siglo XV... idazlanaren barruan, 1985ean liburuxka moduan argitaratuan, jaso zuen, aldaketa ortografiko txikiren batzurekin (ikus 63. or.); “Errekaldean izotza” artikuluan ere jaso zuen kanta hau (Arantzazu, XXV, 1945, 255. zenb., 92. or.; ik. AIZ, 150. eta 470. or.).
57 Oin-oharra dakar hemen Azkuek: “Si no me es infiel la memoria, llaman por allí Sandelli a este paraje de San Elías”. Omaetxebarriak, ohar horren berri jasoz, ‘Sandaili’ idatzi zuen parentesi artean. Izan ere, orain maiz ‘San Elias’ deitzen duten kobazulo eta ermitak ‘Sandaili’ du bere izen jatorra –Santa Ilia-ren kontrakzioa nonbait–.